13 mei 2022, Hans Sanders ( voorzitter Stichting Gea) met de lezing "Een geologische reis in Zuid Marokko".

Tijdens de lezing gaat Hans  de volgende aspecten voor het voetlicht brengen
1.    De geologische geschiedenis van Marokko
2.    De zoekgebieden die langs gelopen worden liggen allen ten Zuiden van de Hoge Atlas
Atlas gebergte


3.    Marrakech is als startpunt genomen voor de reis met wat culturele aspecten van de stad zoals
      kleuren, gebouwen en muziek
4.    De vindplaats Sidi Rahal laten we even zien met wat mineralen uit de regio inclusief Asni.
Agaat uit Asni

5.    Daarna gaan we door naar het Dino tracks park, het fossielen museum in Erfud.
6.    Het zoeken ten zuiden van Merzouga naar mineralen en een kort bezoek aan de Sahara
7.    Via de Anti Atlas gingen we naar de mijn Bou Azzer, beroemd van de kobalt.
Mijnstadje Bou Azzer

Kobalt uit Bou Azzer 


8.    Ook de zilvermijn in Imiter gaan we bekijken en we zoeken fossielen, trilobieten en stromatolieten           (en hun namaak)
Deze Paralejurus trilobiet sleept een hoop onnodige ballast met zich mee

In één oogopslag is duidelijk dat er iets niet klopt aan deze trilobiet. Bij een normaal exemplaar zijn de kop (cephalon) en staart (pygidium) immers even breed. Bovendien heeft deze een segmentje te veel: 11 in plaats van de gebruikelijke 10. Bij deze trilobiet verwachte we de kenmerkende terraslijnen te zien, fijne lijntjes die vooral duidelijk zijn op de kop en staart. De foto is niet goed genoeg om dit te evalueren, maar we zien effectief een spoor van terraslijnen op het pygidium. Op het cephalon zien we ook lijntjes, maar dat zijn krassen van een haastige en ruwe preparatie. Deze trilobiet kunnen we classificeren als 'gemonteerd': het stuk is een samenstelling van onderdelen van minstens twee verschillende individuen.

9.    Tenslotte kijken we nog  bij  Ait Ben Haddou en de grote filmstudios kijken
10.  We sluiten de avond af met een Berber-avond met muziek en ruiters.

Iedereen die meer wil weten kan een pdf bestand opvragen van het achtergrondsboek van deze reis bij : hanssanders45@gmail.com na afloop van de lezing.

 

Een kleine expositie van mineralen en fossielen zal op een tafel te bezien zijn. 



1 april 2022, Herman van Dennebroek met de lezing "PSEUDOMORFOSEN; mineralen die hun identiteit verhullen"

In de mineralogie word onder “pseudomorfose” verstaan: de kristallisatie van een mineraal in een kristalvorm, die niet van dat mineraal zelf is.

Pseudomorfosen ontstaan doordat een kristal opgelost wordt en een holte in het gesteente achterlaat (een soort mal), die dan later met een ander mineraal opgevuld wordt. Hierdoor heeft het tweede mineraal de uiterlijke kristalvorm van het eerste verdwenen mineraal. Men spreekt over een pseudomorfose van het tweede mineraal naar het eerste. Soms zegt men ook "een pseudomorfose van ..• na •.• ".

Enige voorbeelden zijn:

Inheems koper pseudomorf na aragoniet , met rode cupriet en groene malachiet wijziging

 Pseudomorf van goethiet naar pyriet


Deze is een chrysocolla naar cupriet. De habitat van de cupriet is gemakkelijk te zien. Op een ander deel van het exemplaar bevindt zich de eigenlijke cupriet nog voordat deze wordt vervangen.

            

                                                 IJzeroxiden vervangen ijzersulfide (pyriet) blokjes

Dat klinkt geheimzinnig, maar in de lezing zal een groot deel van het geheim ontrafeld worden. Herman zal aan de hand van een groot aantal foto’s van pseudomorfosen uit de eigen mineralen verzameling uitleg geven over dit fenomeen.


 

4 maart 2022, Andere invulling over de lezing "De Snowball Earth".

 



De avond heeft een andere invulling dan gepland, Het onderwerp Snowball Earth blijft maar zal niet worden gepresenteerd door Vera Hoogland. Mede dankzij haar bereidheid om haar presentatie aan ons beschikbaar te stellen kunnen we de bezoekers met haar en eigen informatie toch een informatieve avond bezorgen. 

 

Een van de grootste onopgeloste paleoklimatologische raadsels is de glaciatie (ijstijdvak) die plaatsvond gedurende het Neoproterozoïcum (1.000-541 miljoen jaar geleden). Oorspronkelijk dachten wetenschappers dat ijskappen en gletsjers in deze tijd voornamelijk de Noord- en Zuidpool bedekten. Aan het eind van de 20e eeuw werd er echter een verrassende ontdekking gedaan; paleomagnetische data van een glaciale afzetting in Australië (de Elatina formatie) onthulde dat de ijskappen zich in de tropen bevonden. Meerdere glaciale afzettingen uit het Neoproterozoïcum lieten soortgelijke paleomagnetische resultaten zien.

Cap-carbonates zijn carbonaat afzettingen die bovenop glaciale afzettingen van de potentiële Snowball Earth periode zijn afgezet (onderstaande afbeelding). De overgang is abrupt, wat wijst op plotselinge klimaatverandering. Daarnaast laten de cap-carbonates een sequentie zien die is afgezet tijdens stijging van de zeespiegel, wat verklaard kan worden door het smelten van landijs.


Typische Capcarbonaten van over de hele wereld. (A) Maieberg Formatie cap carbonaat ligt boven de Ghaub-formatie diamiciet, Otavi Group, Namibië. (B) Capcarbonaat boven de El Chiquerio Formatie, San Juan, Peru. Noot afwisselende banden van organische rijk-organische arme laminae. (C) Conglomeraat (diamiciet) en Dolomietlid (cap carbonate), Ibex Formation, Death Valley, Verenigde Staten.

Cap-carbonates komen verder in de geologische geschiedenis niet voor, wat een goed argument is voor een eenmalige, heftige klimaatverandering zoals een Snowball Earth.De meeste glaciale sedimenten zijn afgezet tussen de 0˚ en 10˚ Noorder- en Zuiderbreedte, en boven de 60e˚Breedtegraad zijn geen glaciale afzettingen aangetoond (zie onderstaande afbeelding).


Een overzicht van de gevonden Neoproterozoische glaciale afzettingen. De kleuren geven aan waar de afzettingen volgens paleomagnetische data oorspronkelijk zijn afgezet. Neoproterozoische glaciale afzettingen worden wereldwijd gevonden. Bron: Hoffman & Schrag (2002).

Deze ontdekking zorgde voor veel vraagtekens bij wetenschappers, want hoe kan het dat de tropen - de warmste plek op aarde- bedekt waren met ijs? De meest geaccepteerde verklaring hiervoor is een zogenaamde ‘Snowball Earth’ of Sneeuwbal Aarde, waarin de aarde bijna geheel bedekt is met ijs.


Het Snowball Earth model. Door langdurige temperatuur daling raakt de Aarde langzaam bedekt met ijs. Vervolgens wordt dit versterkt door het toenemende albedo effect. Na een tijdje in een bevroren staat te zijn, zal het CO2 zich verzamelen in de atmosfeer, wat weer voor een versterkt broeikas effect zorgt. Uiteindelijk is dit de reden dat de Aarde relatief snel weer terug veranderd naar de ‘normale staat’. Bron: Pearson Education.

Hier is echter ook veel kritiek op en niet alle wetenschappers willen deze hypothese geloven. In deze lezing zal Vera iets meer vertellen over de hypothese, het bewijs en de vragen die wetenschappers nog hebben over deze hypothese.


19 september 2021, Fietstocht "De oude stranden Route".

“Oude stranden route” in het kader van het 75-jarig jubileum van de NGV.

Op 19 september gaat de NGV afdeling West-Friesland een fietstocht organiseren om de bewoners van West-Friesland en Noord-Kennemerland het ontstaan van dit gebied uit te leggen.

De route voert over twee vroegere strandvlakten die in tijden van een rustig klimaat vanuit eerder gevormde duinruggen (strandwallen)  konden aangroeien, de strandwallen zijn hier en daar nog duidelijk herkenbaar in het gebied.


De start is in Sint Pancras, vanwaar er onder begeleiding gelijk al op de eerste en oudste strandwal wordt vertrokken.

Fietsend door ons land vallen ons vaak bijzondere landschapselementen op, bulten en deuken in het land, kronkels in sloten en wegen. Waarom is dat daar, hoe komt dat daar, rijst dan de vraag. Raadplegen van een geologische of geomorfologische kaart geeft soms het antwoord. Anderzijds maakt de kaart je attent op bijzonderheden die je zelf over het hoofd had gezien. En ja, het komt ook voor dat je je afvraagt hoe ze erbij komen. De informatie die in het landschap verborgen ligt, hoe het er vroeger heeft uitgezien, hoe het ontstaan is en wat natuur en mensen er mee gedaan hebben, is niet altijd zomaar te herkennen. Gelukkig echter heeft een keurkorps van geologen en geografen, met de hun ten dienste staande technieken en methoden, ons bodemarchief intensief onderzocht en hun bevindingen samengevat in thematische kaarten. Voor ons zijn dat in de eerste plaats de geologische kaart met bodemprofielen en in de tweede plaats de geomorfologische kaart met bodemvormen/vorming wijzen als legenda-eenheden. Op deze fietstocht gaan we oefenen in het 'zien' van het landschap door zowel naar het landschap als op de kaart te kijken.

Info en aanmelden:

  • Lengte van de route: ca. 40 kilometer
  • Starttijd: 10.30 uur
  • Bij buienvoorspelling, mogelijk regenkleding mee
  • Bij erg slecht weer uitstel tot nader tijdstip
  • Aanmelden tot uiterlijk 15 september, deelname in volgorde van aanmelding.
  • Aan deze tocht kunt u gratis deelnemen
  • Na aanmelding volgt detail info
  •  
  • Aanmelden bij: S. de Jong
  • Bij voorkeur per E-mail: ngv.afd.westfriesland@gmail.com
  • Voorburggracht 52
  • 1721CR Broek op Langedijk








4 februari 2022, Jaarvergadering

 Deze avond alleen toegankelijk voor leden van de afdeling

7 januari 2022, Terry Elsten met als onderwerp "Reis door Nepal - een tocht door het verboden en verborgen koninkrijk Upper Mustang” DEZE LEZING UITSLUITEND VOOR DE AFDELINGSLEDEN TE VOLGEN VIA EEN ZOOM PRESENTATIE.

Een (deels geologisch) reisverslag door Upper Mustang (Nepal) met aandacht voor de bijzondere rotsformaties en maanlandschappen en ontstaansgeschiedenis van de Himalaya.

Upper Mustang


De Himalaya is een geologisch jong gebergte. Het is ontstaan tijdens de Alpiene orogenese in het Tertiair, veroorzaakt door de botsing tussen India en Eurazië. India, dat rond 120 miljoen jaar geleden rond de Zuidpool lag, bewoog sindsdien voor geologische begrippen zeer snel (ongeveer 10 cm per jaar) naar het noorden. De Tethys oceaan tussen Azië en India sloot zich en de oceaankorst schoof onder Azië de mantel in, een proces dat subductie wordt genoemd. Rond 60 miljoen jaar geleden botste India op het zuiden van Azië. Vanwege de naar het noorden stekende punt van India aan de noordwestkant van de Himalaya, begon de botsing daar eerder, om zich daarna richting het oosten uit te breiden. De Himalaya zelf kwam echter pas omhoog gedurende de laatste 2 miljoen jaar. Tegenwoordig beweegt India nog steeds met een snelheid van 2 cm per jaar verder op Azië in, zodat de Himalaya nog steeds groeit.




De vallei van de Kali Gandaki is één van de diepste valleien ter wereld en ligt tussen de bergen Daulagiri en Anapurna die meer dan 8 kilometer hoog zijn. In de rivierbedding vindt men tientallen ammonieten uit het boven Jura.


Het is eigenlijk ongelooflijk dat men deze ammonieten vindt op een hoogte van rond de 3000m!!!

In Nepal en India zijn deze ammonieten beter bekend onder de naam "saligrams of Shaligrams" en hebben een religieuze 










3 december 2021, i.v.m. de laatste Covid maatregelen is deze avond gecanceld



De lezing Van Jelle Reumer met als onderwerp  “De vis in ons”. De vis in onze eigen anatomie wordt verplaatst naar najaar 2022

5 november 2021, Paul Hille met het onderwerp "Trilobieten".


Systematiek, morfologie, ecologie en evolutie van trilobieten komt aan de orde evenals vindplaatsen en enkele trilobietenrecords!
Trilobieten zijn uitgestorven geleedpotige dieren die tussen 521 en 251 miljoen jaar geleden wereldwijd in de zeeën voorkwamen.

Systematiek, morfologie en evolutie van de trilobieten zal in deze lezing worden besproken evenals enkele records met betrekking tot de trilobieten

Trilobieten waren uitermate succesvolle dieren gezien hun wereldwijde verspreiding en hun soortenrijkdom, ruim 20.000! Ze bezetten alle niches in de zeeën en waren in de prehistorische zeeën net zo gewoon als de krabben en kreeften dat nu ook zijn.
Trilobieten waren de eerste dieren die samengestelde ogen ontwikkelden met lenzen 
van calciet (steen!).

Ze stierven uit tijdens de zogenaamde Perm-extinctie, de grootste massa-extinctie tot nu toe.
Trilobieten worden al eeuwenlang bestudeerd en zijn ook door hun grote verscheidenheid geliefde verzamelobjecten. Doordat ze goede fossilisatiekansen hadden weten we relatief veel van deze dieren.

Er zal door Paul Hille literatuur meegenomen worden evenals een aantal trilobieten ter illustratie.

 

Ook kan men eigen vondsten meenemen ter determinatie.




1 oktober 2021, Tijn Berends met het onderwerp "Klimaat door de eeuwen heen".

Het klimaat is een hot item, maar wat weten we er eigenlijk van. Tijn Berends, wetenschapper, kan ons meer vertellen over het klimaat van vroeger en nu.


Elke politicus heeft inmiddels een mening over het klimaatprobleem, en er gaat geen week voorbij zonder tenminste één nieuw nieuwsitem rondom het klimaatakkoord. Maar waarom horen we altijd alleen maar de politici, de activisten en de nieuwslezers over dit onderwerp? Als het echt gewoon harde wetenschap is, waar zijn de wetenschappers dan?

Tijn Berends is zo’n wetenschapper, werkzaam als promovendus bij de Universiteit Utrecht. Hij zal het hebben over klimaatwetenschap, met de focus op zijn eigen vakgebied: paleoklimatologie, oftewel het klimaat van vroeger. Wat voor klimaatveranderingen hebben er vroeger zoal plaatsgevonden, en hoe verhouden die zich tot wat er tegenwoordig allemaal gebeurt?

De lezing gaat niet over het klimaatakkoord, en de zin en onzin van het politieke debat daarover – Tijn is een wetenschapper. Hij zal zijn best doen u een idee te geven van zijn bevindingen over het klimaat, en hoopt dat u daarna een beter geïnformeerde keuze kunt maken over wat u daarmee doet. Uiteraard is er voldoende ruimte om vragen te stellen.











3 september 2021, Dirk de Graaf en restant jaarvergadering 2020


Deze avond is alleen toegankelijk voor de leden)

Voor de pauze zal ons lid Dirk de Graaf vertellen over zijn reis door India, georganiseerd door Georeizen met als gids Jan Smit.


India, dat 66 Ma geleden als eiland continent op weg was naar de botsing met Azië, passeerde onderweg de mantel pluim” die nu bekend staat als de Réunion hotspot.

Deze hotspot was 68 miljoen jaar geleden al actief en is dat nog steeds. De vulkaan “Piton de la Fournaise” op het eiland Réunion is een van de actiefste vulkanen ter wereld. Tijdens die passage, tevens het begin van de Réunion hotspot, werd een oppervlak van 2x Frankrijk bedekt met dikke lagen basalt, in totaal zo’n 1.2 miljoen kubieke kilometer! Tussen de lavastromen zitten zgn. “boles”, rode, bauxietachtige bodems rijk aan aluminium. De vorming van die boles kan duizenden jaren duren tot de volgende lavastroom zich aandient.


Met de beweging van India over de hotspot in noordelijke richting verplaatste de vulkanische activiteit zich van Noord naar Zuid op de westrand van India waardoor de totale activiteit van de Deccan Traps in India maar een half miljoen jaar lang geduurd heeft, daarna ging het vulkanisme van 
de hotspot door onder wat nu de atollen van de Malediven zijn. Tijdens dat half miljoen jaar sloeg er op Yucatan een grote asteroïde neer die voor het meeste uitsterven gezorgd heeft. Maar heeft de ene ramp, de inslag, verband met de andere, de Deccan Traps? We gaan het proberen te toetsen!


Deze reis staat in het teken van de Krijt- Tertiair grens. Wat was de oorzaak? Een meteoriet of het vulkanisme van de Deccan Traps? Of misschien wel allebei? Dat gaan we deze reis onderzoeken!





Jaarvergadering

Na de pauze gaan we het restant van de jaarvergadering 2020 afhandelen, door de Corona maatregelen was het niet mogelijk de jaarvergadering in februari te houden. Wel is het financiële deel met daarbij decharge verlening en herbenoemen bestuursleden middels mail contact met de leden afgerond dus deze onderdelen komen vanavond niet aan de orde.
Agenda voor de jaarvergadering
1.            Opening door de voorzitter.
2.            Notulen van de vorige jaarvergadering - zie Geomare nr. 77
3.            Jaarverslag van de secretaris - zie actuele Geomare, nr. 78.
4.            Jaarverslag van de ledenadministratie.
5.            Jaarverslag van de bibliothecaris.
6.            Algemene beschouwingen van de voorzitter.
7.            Algemeen.
8.            Mededelingen van het bestuur van de Nederlandse Geologische Vereniging.
9.            Rondvraag.
10.          Sluiting van de algemene ledenvergadering door de voorzitter.







11 juni 2021, Erwin Kaspers met de lezing “De Gold rush van Californië vanaf 1848 en de Gold rush van Noord-Amerika vanaf 1898”.

 Let op: DE GEWIJZIGDE DATUM IS 11 JUNI, De lezing is alleen toegankelijk voor leden


De Gold Rush van Californië begon in januari 1848 door de eerste goud vondst, bij de bouw een watermolen op het grondgebied van Johan August Sutter, in korte tijd werd  overal bekend dat er goud

was gevonden, er trokken honderdduizenden gelukzoekers naar Californië om goud te zoeken. Er waren geen wetten in Californië, zodat er een wetteloosheid onder de goudzoekers ontstond, waardoor er een wildwest maatschappij ontstond, met enorme ellende en moordpartijen. Het goud werd op verschillende manieren gedolven, in goudmijnen, bij rivieren met goudpannen, zeven, spoelgoten en gewoon  in de rivieren zoeken. In tien jaar tijd zijn 400.000 gelukzoekers naar Californië getrokken , met een reisduur van soms meer dan 6 maanden met enorme ontberingen en moorden. Er werden later spoorlijnen aan gelegd, maar het goud raakte op. Uiteindelijk was het goud op en begonnen de bewoners met landbouw en veeteelt.

In 1898 ontstond er een nieuwe Gold Rush namelijk, de Gold Rush naar Noord-Amerika, deze werd ook weer veroorzaakt door krantenberichten over enorme goudvondsten in omgeving van Dawson in Noord Canada, in een korte tijd vertrokken tienduizenden goudzoeker naar Skageway in Canada, om via de Chilkootpas en rivieren naar de Klondike te reizen. Doordat de goudzoekers in de winter periode moesten reizen,  haalde de meeste gelukzoekers de Klondike niet,  de mensen moesten onder barre winterse omstandigheden hun tocht via de Chilkootpas voortzetten. Eenmaal in Dawson aangekomen moesten de goudzoekers een vergunning kopen om goud te zoeken, de prijzen van materialen en voedsel waren zeer hoog, na drie jaar waren de goudvindplaatsen al weer uitgeput en begon de nieuw Gold Rush naar Alaska, waar men nog steeds op zoek is naar goud. Een lezing vol met geschiedenis, techniek voor het goud zoeken, avontuur en wildwest. Een lezing voor iedereen die van avontuur houd, en goud natuurlijk.

7 mei 2021, Door de Corona maatregelen is de avond vervallen


2 april 2021, Door de huidige Corona maatregelen is de avond vervallen

 

 

5 maart 2021, Deze avond is vervallen