4 maart 2022, Andere invulling over de lezing "De Snowball Earth".

 

De avond heeft een andere invulling dan gepland, Het onderwerp Snowball Earth blijft maar zal niet worden gepresenteerd door Vera Hoogland. Mede dankzij haar bereidheid om haar presentatie aan ons beschikbaar te stellen kunnen we de bezoekers met haar en eigen informatie toch een informatieve avond bezorgen. 

 

Een van de grootste onopgeloste paleoklimatologische raadsels is de glaciatie (ijstijdvak) die plaatsvond gedurende het Neoproterozoïcum (1.000-541 miljoen jaar geleden). Oorspronkelijk dachten wetenschappers dat ijskappen en gletsjers in deze tijd voornamelijk de Noord- en Zuidpool bedekten. Aan het eind van de 20e eeuw werd er echter een verrassende ontdekking gedaan; paleomagnetische data van een glaciale afzetting in Australië (de Elatina formatie) onthulde dat de ijskappen zich in de tropen bevonden. Meerdere glaciale afzettingen uit het Neoproterozoïcum lieten soortgelijke paleomagnetische resultaten zien.

Cap-carbonates zijn carbonaat afzettingen die bovenop glaciale afzettingen van de potentiële Snowball Earth periode zijn afgezet (onderstaande afbeelding). De overgang is abrupt, wat wijst op plotselinge klimaatverandering. Daarnaast laten de cap-carbonates een sequentie zien die is afgezet tijdens stijging van de zeespiegel, wat verklaard kan worden door het smelten van landijs.

Typische Capcarbonaten van over de hele wereld. (A) Maieberg Formatie cap carbonaat ligt boven de Ghaub-formatie diamiciet, Otavi Group, Namibië. (B) Capcarbonaat boven de El Chiquerio Formatie, San Juan, Peru. Noot afwisselende banden van organische rijk-organische arme laminae. (C) Conglomeraat (diamiciet) en Dolomietlid (cap carbonate), Ibex Formation, Death Valley, Verenigde Staten.

Cap-carbonates komen verder in de geologische geschiedenis niet voor, wat een goed argument is voor een eenmalige, heftige klimaatverandering zoals een Snowball Earth.De meeste glaciale sedimenten zijn afgezet tussen de 0˚ en 10˚ Noorder- en Zuiderbreedte, en boven de 60e˚Breedtegraad zijn geen glaciale afzettingen aangetoond (zie onderstaande afbeelding).

Een overzicht van de gevonden Neoproterozoische glaciale afzettingen. De kleuren geven aan waar de afzettingen volgens paleomagnetische data oorspronkelijk zijn afgezet. Neoproterozoische glaciale afzettingen worden wereldwijd gevonden. Bron: Hoffman & Schrag (2002).

Deze ontdekking zorgde voor veel vraagtekens bij wetenschappers, want hoe kan het dat de tropen - de warmste plek op aarde- bedekt waren met ijs? De meest geaccepteerde verklaring hiervoor is een zogenaamde ‘Snowball Earth’ of Sneeuwbal Aarde, waarin de aarde bijna geheel bedekt is met ijs.

Het Snowball Earth model. Door langdurige temperatuur daling raakt de Aarde langzaam bedekt met ijs. Vervolgens wordt dit versterkt door het toenemende albedo effect. Na een tijdje in een bevroren staat te zijn, zal het CO2 zich verzamelen in de atmosfeer, wat weer voor een versterkt broeikas effect zorgt. Uiteindelijk is dit de reden dat de Aarde relatief snel weer terug veranderd naar de ‘normale staat’. Bron: Pearson Education.

Hier is echter ook veel kritiek op en niet alle wetenschappers willen deze hypothese geloven. In deze lezing zal Vera iets meer vertellen over de hypothese, het bewijs en de vragen die wetenschappers nog hebben over deze hypothese.