29 mei 2015: Een rondje Botnische golf

Herman Lighaam komt ons alles vertellen over ‘’Zanden en de mineralen die er in voor komen’’. 
Bovenstaande lezing gaat door omstandigheden niet door.
We hebben een zeer goed alternatief gevonden in de persoon Piet Vierbergen met zijn echtgenote Anneke. Om al vast een beetje in vakantie stemming te komen met een geologische reis er aan gekoppeld, de lezing "een rondje Botnische golf".
Op zoek naar het oudste Europa kom je vanzelf in Scandinavië terecht. De Finse Geologische Dienst vertelde trots dat in Finland het oudste gesteente van Europa voorkomt. Dus op naar Fins Lapland! Daar sta je dan langs een asfaltweg met aan weerskanten eindeloze naaldwouden. Hier begint het verhaal van Europa. Hier begint Europa zich te vormen. Wij rijden met de tijd mee en ontmoeten steeds jongere gesteenten én mineralen...  Het gehele ontstaan van dit oude Europa komt vanavond aan bod. Met op de tafel gesteenten, mineralen en fossielen die daarbij horen


24 april 2015: Mineralen en vindplaatsen in het Kinzigtal in het Zwarte Woud

Kees Mak met de lezing “Mineralen en vindplaatsen in het Kinzigtal in het Zwarte Woud”.
Kees Mak weet erg veel over het Zwarte Woud in Duitsland en vertelt daar graag over. Vooral voor iedereen die mineralen verzamelt is het Zwarte Woud een eldorado. Er zijn vele steengroeves waar schitterende mineralen gevonden kunnen worden. Mak neemt ons mee naar de groeves van Gengenbach, Steinach, Hausach, Wolfach en Wittichen. In sommige daarvan komen ook mineralen voor die daar voor het eerst zijn gevonden. Men noemt zo’n groeve dan een typelokaliteit. Van de groeve Clara in Wolfach zal Kees Mak bijzondere mineralen en een aantal speciale vondsten behandelen.
Maar niet alleen de mineralen komen aan bod deze avond. Mak zal ook ingaan op de geologie van het gebied, het ontstaan van het Zwarte Woud en mineralen die voorkomen in een aantal groeven in het Kinzigtal. De lezing wordt afgesloten met de nodige toeristische informatie over het Kinzigtal.


3 april 2015: Gas en tegengas

Salomon Kroonenberg met de lezing "Gas en tegengas".

Een actueel onderwerp, namelijk het al of niet exploreren en vervolgens produceren van schaliegas in Nederland. Prof. Kroonenberg heeft als onafhankelijke geoloog zitting in de commissie die de minister van economische zaken adviseert over dit onderwerp. Het onderwerp zal gezien het omstreden gebruik van schaliegas velen aanspreken. We weten nog eigenlijk niets over de mogelijkheid van winning van schaliegas in Nederland. Er zijn twee gesteenteformaties die potentieel hebben, maar hoe groot dat potentieel is weten we niet, dat moet nog onderzocht worden. De hoogste en de laagste reserveschattingen verschillen een factor tienduizend. Er is veel weerstand tegen de winning van schaliegas, vooral op grond van ervaringen in de VS. Er zijn technische bezwaren, er zijn milieubezwaren, maar om een eerlijke afweging van kosten en baten te kunnen maken is het noodzakelijk proefboringen te doen. Zonder proefboringen weten we niet waar we over praten. En wie Nederland schaliegas vrij wil maken moet het er uit halen: het zit er namelijk al. 


Kroonenberg geniet vooral landelijke bekendheid vanwege zijn goede en prettig leesbare populair-wetenschappelijke boeken over geologie en maatschappij en zijn TV optredens. Hij is emeritus hoogleraar aan de Technische Universiteit Delft (leerstoel Toegepaste Geologie) en studeerde geologie aan de Universiteit van Amsterdam.

6 maart 2015: De aarde gedurende het Perm & het Trias

Klaas-Jan Mook met de lezing "De aarde gedurende het Perm & het Trias".


De zwaarste uitstervingsgolf op de planeet aarde, de zgn Permian extinction, vond zo’n 252 miljoen jaar geleden plaats. De aarde verloor een enorm percentage aan biodiversiteit (meer dan 50%) binnen tal van genera. Het duurde verhoudingsgewijs dan ook lang voordat de biodiversiteit zich weer had herstelt. De omstandigheden in het Perm waren dan ook heel anders dan die in het Trias, waarbij we zien dat de evolutie een duidelijk andere weg insloeg. Omtrent de oorzaken van deze uitstervingsgolf in de laatste jaren veel meer duidelijk geworden. Het lijkt er op dit moment op dat van de ene kant het verdwijnen van een omvangrijk deel van de eerder aanwezige kustlijnen door het samenvoegen van diverse landmassa’s en het veranderen van de oceaanstromingen een deel van de verklaring vormt, terwijl een catastrofale opwarming van het klimaat vanwege het vrijkomen van grote hoeveelheden broeikasgassen zoals kooldioxide en methaan door vulkanische processen (misschien ook een meteorietinslag), en vervolgens opwarming van het zeewater een ander deel van de verklaring vormt. Om tot een goed beeld te kunnen komen, worden de omstandigheden op aarde gedurende het Perm geschetst, met aandacht voor de voornaamste milieus en levensvormen, waarna de catastrofale processen die een einde aan het Perm maken nauwkeurig worden beschreven.






6 februari 2015: Jaarvergadering

De jaarvergadering is alleen toegankelijk voor (gezins) leden van de NGV, afd. West-Friesland.

2 januari 2015, Reis door Patagonië

In deze lezing neemt Piet Rosenhart u mee naar een ver en afgelegen, maar ook landschappelijk buitengewoon mooi gebied : de zuidpunt van Zuid-Amerika (Patagonië).                                              

Patagonië is ook geologische zeer interessant. Het westelijk deel van dit gebied ligt op de plaats waar de oceanische Nazca plaat onder de continentale Zuid-Amerikaanse plaat duikt. Daardoor is dit gebied "rijk"aan aardbevingen en vulkanen.     Bij deze subductiezône is een langgerekt plooiingsgebergte, de Andes, ontstaan. Door zijn hoogte is dit gebergte gedeeltelijk bedekt met ijs en sneeuw waardoor het oorspronkelijke, afgeronde reliëf is veranderd tot hoekige pieken en graten.   Het oostelijk deel van Patagonië maakt deel uit van het Zuid-Amerikaanse Schild. Het is een vlak gebied dat door zijn ligging in de regenschaduw van de Andes een uitgesproken droog  karakter heeft met voornamelijk steppevegetatie.
Behalve de mooie landschappen laat ik ook wat zien van Buenos Aires, Santiago en wat kleinere plaatsen, waaronder Ushuaia, de zuidelijkste stad ter wereld.
















12 december 2014: Het vroege klimaat op Aarde

Jan Smit (Vrije Universiteit Amsterdam) met de lezing “Het vroege klimaat op Aarde”.

Snowball Earth (artist impression; 
© Astrobiology Magazine
Het vaststellen van de temperatuur op Aarde in het verre verleden is een hachelijke zaak, maar langzamerhand zijn er toch veel methoden ontwikkeld om daar toch een uitspraak over te kunnen doen. De Aarde was aanvankelijk heet en is langzamerhand afgekoeld. Daardoor heeft het leven zich al 3,8 miljard jaar geleden kunnen ontwikkelen.

Doordat het leven in het begin nog niet veel invloed had, slingerde het klimaat zich nog van het ene uiterste naar het andere. Het ging van "snowball" ijstijden, waarbij het oppervlak van de gehele wereld bevroren was, tot verschroeiende broeikaswerelden, waarin de temperatuur van het water in de oceanen opliep tot boven de 40 graden Celsius.
Toen het leven er eenmaal was, 540 miljoen jaar geleden aan het begin van het Cambrium, stabiliseerde het klimaat zich enigszins en zweefde de Aarde elke 250 miljoen jaar tussen een "icehouse" en een "hothouse" klimaat, waarbij er dan weer wel en dan weer geen ijskappen waren op de polen. Het laatste deel van de aardgeschiedenis gaat langzaam van een "hothouse" in het Eoceen naar de ijstijden waarin we nu leven, maar ook die geschiedenis gaat met horten en stoten en misschien zit daarin een les voor de toekomst verscholen.


Het verschuiven der continenten (afb. supercontinent Pangeatijdens het Trias), mede veroorzaker van klimaatverandering