Geologische
schetskaart van Suriname)
De geologische geschiedenis
van Suriname herstartte 230 miljoen jaar geleden in het Trias - na een lange
rustpauze van 860 miljoen jaar - met de scheuring van het supercontinent
Pangea. Sporen van deze scheuring zijn ook in het Oost-Surinaamse bergland te
vinden in de vorm van Apatoedoleriet uit het Juratijdperk die zich een weg
baande in de actieve rekbreuken. Tot aan die tijd lag Florida pal ten noorden
van Suriname in het stuk oceaan dat nu het Guyana-Suriname oceanisch bekken
vormt. Ter hoogte van het Demeraraplateau en het Guineaplateau bevond zich een
hotspot, Pangea brak open en Florida bewoog naar het noorden en westen, in het
kielzog ontstonden de Bahama's.
Het vasteland van Suriname bestaat grotendeels uit Precambrische gesteenten. Deze gesteenten worden ook aangeduid als basement. Dit basement bestaat uit granitoïde en zure vulkanische gesteenten. In het Marowijnegebied ligt een laag metamorfe groensteengordel, jongere granulieten van de Falawatragroep vormen het Bakhuisgebergte en het Coroniegebied.
Surinamietkristallen, circa 0, 1 mm lang. Naar gelang de lichtinval zijn ze paars of blauwgroen (pleochroisme). Foto: E. Wf de Roever
Ook kleine, verspreid
voorkomende, lichamen van gabbro en ultramafitiet komen er voor. Deze zijn
ongeveer even oud als de granieten en vulkanieten. Gebleken is dat de opbouw
van het basement goeddeels ontstond tijdens de Trans-Amazonische Orogene
Cyclus, ongeveer 2260-1900 miljoen jaar geleden. Deze cyclus is van
overheersende invloed geweest op de geologie van Suriname die gekenmerkt wordt
door sedimentatie, metamorfose, plooiing en magmatisme.
Goudwinning
Berucht zijn de verwoestingen
die het goud winnen met cyanide in Suriname aanricht. Het is moeilijk nog een
ongerepte waterloop in de Marowijne Groensteengordel (het oudste deel van het
Precambrisch Guyanaschild) te vinden.
Rosabel goudmijn in de Marowijne
Goud uitgewassen door de
rivier is gemakkelijk winbaar voor goudzoekers uit verleden én heden!
De indrukwekkende
zandsteenformatie van de 1,87 miljard jaar oude Tafelberg besluit de bewogen
geschiedenis van het Guyanaschild, die 2,26 miljard jaar geleden begon. Op de
granietmassieven en de diep doorgeplooide, gebroken en deels omgezette
gesteenten ligt al sedert enorme tijden een zandsteendek van wel 700 m dik,
gespaard gebleven in het Tafelberg-areaal. Het fossiel loze afzettingsgesteente
is wel stevig verkit, maar ligt er zo ongestoord bij dat vroeger gedacht werd,
dat het uit de Krijttijd dateerde. Meer westelijk, in het grensgebied van
Venezuela, Guyana en Brazilië, vormt die zandsteen ongenaakbare plateaus waarop
Conan Doyle hele dino reservaten liet voortleven!
De landschapsvormen van het binnenland zijn spectaculair met de granietkoppen van de Voltzberg en vele andere; pendanten van het fameuze Suikerbrood bij Rio de Janeiro en op dezelfde wijze in natte tropen uitverweerd. Tijdens de IJstijden hebben overigens ook drogere klimaten in Suriname geheerst. De noordrand van Zuid-Amerika wordt gekenmerkt door de ontwikkeling van het Guyana-bekken, sedert de Juratijd. De as van dit kustbekken ligt ongeveer langs de Corantijn Rivier, die Guyana en Suriname scheidt. Vroeger meende men dat het grond gebergte al direct onder de kustvlakte zou liggen, maar dankzij boringen weten we nu dat een dikke wig afzettingen over de Precambrische ondergrond zeewaarts present is, en van aanmerkelijk economisch belang. Bauxiet is een bodemschat aan de landkant; grondwater en aardolie zijn mede op het continentaal plat benoorden Suriname aanwezig. De kusten van Suriname bestaan uit jonge zee-afzettingen, kleiig materiaal dat in grote hoeveelheden door de Amazone aangevoerd is. Ritsen zijn de hogere schoorwallen, evenwijdig aan de kust en zanderig; daartussen liggen de zwampen, kleiige moerassen met zelfs nog een vrij groot areaal veen.
Ritsen en zwampen in de kustvlakte in Noordoost Suriname
Bij het invangen en het
vastleggen van de Amazonemodder spelen de mangrovewouden een bepalende rol. De
precolumbiaanse Surinamers wierpen zelfs terpen op in de jonge kustvlakte – de
laatste werden zo'n 750 jaar geleden nog bewoond.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten