Voorjaarsexcursie 2017 van 25 tot 29 mei 2017.

De voorjaarsexcursie gaat deze keer naar Sleeswijk-Holstein, het gebied richting de boot naar Denemarken, net boven Lübeck. 25 mei, Hemelvaartsdag is de reisdag er heen, 26 t/m 28 mei zijn de excursiedagen en 29 mei weer een reisdag. Uiteraard is het mogelijk dat je zelf meerdere dagen hieraan vastkoppelt met bijvoorbeeld een bezoek aan de mooie Hanzestad Lübeck.

Zoals je op de kaart kunt zien zijn er minstens 4 speerpunten, maar er zijn er meer interessante stranden en een museum, zie afbeeldingen.

Kreuzfeld en Damsdorf zijn zgn. Kies- en Schrotter werke en de andere twee plekken zijn stranden met fossielen en mooie stenen uit het Eoceen met slierten Krijt zoals in het boek van Andrea Rohde wordt beschreven.
De uitvalsbasis is in de plaats Wahlstorf op Camp Lanker See, centraal gelegen in het excursie gebied.

5 mei 2017: De heer Hans Steur met de lezing “De wereld tijdens het Devoon”.

Deze lezing gaat door omstandigheden niet door.

Wat we bieden deze avond is een DVD presentatie met als titel:

The evolution of life

Engels gesproken met Nederlands ondertiteld.

Het Devoon had een warm en normaal klimaat, met een duidelijk tropische en woestijnzones.

Het Devoon (419 - 359 miljoen jaar geleden) wordt wel het Tijdperk van de Vissen genoemd. 

De eerste gewervelde dieren veroveren het land.

Slangster, Encrinaster aspidosoma

Maar het is ook het de periode van de verovering van het land door planten en dieren. De eerste bomen en de eerste zaadplanten verschijnen.
Terwijl in het begin alleen geleedpotigen als spinachtigen en miljoenpoten het land bevolken, kruipen in het Midden-Devoon ook de eerste kwastvinnigen/viervoeters het land op. In deze lezing wordt een beeld gegeven van het leven in zee en op het land. Dat gebeurt zo veel mogelijk aan de hand van eigen fossielen, b.v. afkomstig uit vindplaatsen als Bundenbach, Boussu-en-Fagne, Gerolstein, Achanarras, Rhynie en Forfar. Ook de ligging en beweging van de continenten, het CO2- en het O2-gehalte van de atmosfeer en de temperatuur komen aan de orde. Een kleine tentoonstelling van fossielen is aanwezig.

7 april 2017, Paul Hille met een presentatie over “De Cambrische explosie”.

Deze lezing (powerpointpresentatie) gaat over de radiatie van het meercellig leven in de zeeën en oceanen van het Cambrium (542 tot 488 mln. jaar geleden). Na het Ediacarium met de moeilijk te classificeren levensvormen met vooral weke delen ontstond in het vroeg Cambrium een diversiteit aan andere levensvormen, ook  met harde delen.

Anomalocaris canadensis
Burgess Shale

Van bijna alle phyla van de metazoa (meercellige dieren) zijn de vroegste fossielen uit deze periode afkomstig.

Ook zien we nog veel problematica.

Opvallend is dat er harde delen ontstaan bij de dieren, zoals bij de trilobieten. De arthropoda ontwikkelden zich sterk in die periode. De trilobieten hadden in het Cambrium zelfs hun piek qua aantal families.

Maotianshania cylindrica, 

a fossilnematomorph worm, 

Early Cambrium 

Chengjiang Maotianshan Shales

Enkele bekende Konservat Lagerstätten zullen besproken worden zoals de beroemde Burgess Shale en Chengjiang met hun bijbehorende fauna.

De Burgess Shale is beroemd geworden door het onderzoek van Walcott ruim een eeuw geleden en werd later gepopulariseerd door Stephen Jay Gould in zijn boek “wonderlijk leven”

Er zal door Paul Hille literatuur meegenomen worden evenals een aantal fossielen (van o.a. Chengjiang, Burgess Shale, Emu Bay Shale) ter illustratie.

3 maart 2017, Pim Kaskes met een presentatie over "Trix en haar versteende wereld

Pim Kaskes"verbonden als Geoloog Dinolab – Naturalis Biodiversity Center zal ons deze avond meenemen naar de opgraving van Trix.

Natuurhistorisch museum Naturalis in Leiden heeft haar prehistorisch pronkstuk binnen. Vanaf september 2016 is de tentoonstelling T. rex in Town open voor publiek en kunnen bezoekers oog in oog staan met een levensecht skelet van een Tyrannosaurus rex. 

Het skelet van Trix zoals te zien is in de tentoonstelling T.rex
in Town in Naturalis (foto: Marten van Dijl, Naturalis)

Luchtfoto van de opgravingslocatie van Trix in Montana (foto: Servaas Neijens, National Geographic Nederland)

Overzichtsfoto van het graf van Trix
in de badlands van Montana
(foto: Peter Larson, Black Hills Institute)

Dit exemplaar van deze iconische vleesetende dinosauriër, omgedoopt tot Trix, is in de zomer van 2013 opgegraven uit een zandsteen van Boven-Krijt ouderdom in de badlands van Montana, VS.

Pim Kaskes bij de nog in zandsteen 

verpakte schedel van Trix 

(foto: Anne Schulp, Naturalis)

Prachtig 3D bewaard scheenbeen en kuitbeen
van Trix (foto: Servaas Neijens,
National Geographic Nederland)

Naast een prachtig museumobject is Trix ook van grote wetenschappelijke waarde. Het betreft een vrouwtje op leeftijd van ruim 12 meter lang die veel heeft meegemaakt in haar leven. Met meer dan de helft van de teruggevonden botten is Trix nummer drie op de ranglijst van meest complete T. rexen. Maar wat deze vondst nog specialer maakt is dat Trix de best bewaarde Tyrannosaurus ooit is. 
De driedimensionale vorm van haar botten is na ongeveer 67 miljoen jaar onder de grond nog steeds intact.

De oorzaak van deze unieke preservatie zal Pim bespreken in deze lezing. In het kader van zijn afstudeerscriptie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam hij een jaar na de opgraving afgereisd naar het graf van Trix in Montana.

Pim Kaskes bezig met het hakken van sleuven in de VS
voor geologisch  onderzoek (foto: Anne Schulp, Naturalis)

Met geologisch veldwerk en aanvullende labanalyses hebben ze ontdekt dat de eigenschappen van het omliggende gesteente een belangrijke rol spelen in haar uitzonderlijk goede bewaring. Daarnaast zijn de sedimenten een schatkist om erachter te komen hoe het landschap eruitzag waar Trix in leefde. Tot slot zal Pim een tipje van de sluier oplichten van het toekomstige werk dat we willen verrichten aan het skelet en de leefomgeving van deze Koningin van de Dinosauriërs.

T.rex in Town tentoonstelling is nog tot en met 5 juni 2017 te bezoeken, nadere info via:Homepage Naturalis in Leiden